Podstawowe rodzaje sztandardów
Sztandar to rodzaj weksylium, które wykorzystywane jest w funkcji znaku reprezentacyjnego oraz identyfikującego konkretną instytucję. Najwyższym kunsztem wykonania charakteryzują się sztandary tradycyjne wykonywane metodą haftu ręcznego, ale równie popularne są sztandary produkowane maszynowo. Każdy sztandar składa się z drzewca z głowicą, do którego przymocowany jest płat tkaniny obustronnie dekorowany oraz obszyty frędzlą. Nie istnieje zunifikowany system klasyfikacyjny sztandarów, ale w celach użytkowych można wykorzystać przeznaczenie jako kryterium podziału.
Sztandary wojskowe, policyjne i strażackie
Najbardziej funkcjonalny podział sztandarów wyróżnia weksylia dla służb mundurowych oraz weksylia o szeroko pojętym przeznaczeniu administracyjnym. Zdecydowanie najbardziej okazałe są sztandary Wojska Polskiego, będące symbolem chwały, męstwa i wierności Ojczyźnie. Sztandary wojskowe wykorzystywane są przez formacje liniowe wojska, szkoły wojskowe, marynarkę wojenną, artylerię, oddziały pancerne, lotnictwo, łączność i samodzielne bataliony strzelców. Integralnym elementem sztandaru wojskowego jest dewiza Bóg Honor Ojczyzna. Płat sztandaru wojskowego wykonywany jest z białej tkaniny, obszytej złotą frędzlą z obustronnie umieszczonym krzyżem kawalerskim. Po środku znajduje się wieniec wawrzynu, a w nim wizerunek orła białego. W rogach umieszcza się numer jednostki, a na stronie odwrotnej dewizę i emblematy związane z historią jednostki. Głowicą sztandaru jest orzeł biały, pod którym umieszcza się szarfę w barwach narodowych.
Wzory i tryb nadawania sztandarów dla służb mundurowych, między innymi dla jednostek organizacyjnych Policji jest regulowany rozporządzeniami ministerialnymi. Sztandar policyjny jest karmazynowy na głównej stronie i granatowy na odwrotnej. Obszyty jest srebrną frędzlą. Po jednej stronie umieszczony jest wizerunek orła białego, a po drugiej promienista gwiazda i herb. Na tarczy herbowej Komendy Głównej Policji widnieje patron św. Michał Archanioł. Na sztandarze OSP znajdziemy wizerunek św. Floriana, napis w służbie Ojczyzny, Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej i indywidualnie dobieraną dewizę.
Sztandary szkolne, kościelne i samorządowe
Drugą grupą sztandarów są sztandary kościelne oraz świeckie administracyjne. Sztandary kościelne najczęściej przedstawią wizerunek patrona parafii. Dużą popularnością cieszą się także sztandary z wizerunkiem papieża Jana Pawła II. Sztandary szkolne posiadają awers w barwach narodowych i z godłem państwowym, a na rewersie barwy szkoły wraz z jej nazwą, imieniem, godłem, dewizą i patronem. Szczegółowe zasady wyglądu sztandaru określane są przez każdą ze szkół indywidualnie i zawarte w statutowych ceremoniałach. Mogą być one wzorowane na propozycjach ministerialnych.
Zasady tworzenia sztandarów dla jednostek samorządowych regulowane są przepisami ustawy z 1978 r. o odznakach i mundurach. Na awersie sztandarów samorządowych umieszczana jest symbolika państwowa i godło, a na rewersie herb jednostki, jej nazwa, dewizy i symbole odnoszące się do tradycji regionu. W głowicy sztandaru samorządowego nie umieszcza się godła państwowego, a elementy z własnego godła lub herbu.
