Rodzaje haftu w różnych regionach Polski

Szczytowy okres hafciarstwa w Polsce przypada na przełom XIX i XX wieku. Wówczas to zamożni mieszkańcy wsi zaczęli przystrajać swoją odzież. Z czasem proste wzory ewoluowały do rozbudowanych motywów, które później stały się znakiem rozpoznawczym danego regionu.

Haft jako ozdoba strojów ludowych

Hafty występujące w polskiej kulturze ludowej można podzielić na dwie grupy. Pierwszą z nich są hafty liczone, związane ściśle ze strukturą płótna (haft tkacki, przewlekany, krzyżykowy). Miały one kształt krzyżyków, gwiazdek, rombów oraz roślin. Hafty liczone dawniej występowały one na terenie całej Polski, a obecnie są związane ze strojami: kurpiowskim, krzczonowskim, opoczyńskim oraz górali Beskidu Śląskiego.

Drugą grupą są hafty swobodnie nakładane na dowolny materiał (haft płaski, angielski, wykonany ściegiem dzierganym lub łańcuszkowym). Tu z kolei przeważały motywy roślinne, oparte w dużym stopniu na wzornictwie renesansowym i barokowym. Hafty swobodnie nakładane wykonywane były różnokolorowymi nićmi wełnianymi, bawełnianymi, lnianymi, jedwabnymi i złotymi na batyście, aksamicie, płótnie czy jedwabiu.

Hafty regionalne

Odrębną pozycję wśród haftów ludowych zajmują hafty tiulowe. Zdobiły one głównie czepce kobiece np. w stroju kurpiowskim, opoczyńskim i biskupiańskim. W Wielkopolsce używano ich także do upiększania gorsików i zapasek. Najczęściej wykorzystywano wzory kwiatowe, winne grona i gwiazdy.

W Wielkopolsce powszechny był haft nasnuwany (snuki). Zdobiono nim czepce, krezy, zapaski oraz koszule. Powojenne snuki były wykonywane prawie wyłącznie na bieliźnie stołowej, kościelnej oraz na dekoracyjnych serwetkach i kołnierzykach.

Z kolei w regionie łowickim pojawił się haft koralikowy. Ten sposób zdobienia kiecek, bluzek, rękawów i pończoch szybko zyskał wiele zwolenniczek. Do wyszywania wykorzystywano różnokolorowe paciorki, które przybierały najczęściej formy kwiatowe.