Renowacja sztandaru – jak przywrócić mu dawną świetność?
Sztandary to haftowane i bogato zdobione płaty materiału przytwierdzone do drzewca, których symboliczne znaczenie łączy określone grupy ludzi. Najczęściej są one ozdobione wyhaftowanym godłem albo hasłem, które jest znakiem kraju, miasta, stowarzyszenia, instytucji, organizacji lub oddziału wojskowego. Wszystkie wyhaftowane na nich elementy są przemyślane i mają na celu symboliczne reprezentowanie wartości wspólnych dla określonej grupy ludzi należących do jednej organizacji. Sztandary posiadają między innymi: szkoły, służby mundurowe (policja i straż pożarna), kościoły, organizacje samorządowe, koła i kluby łowieckie. Hafty umieszcza się na płatach sztandarów, wykorzystując do tego tradycyjną metodę haftu ręcznego albo nowoczesny haft maszynowy.
Na czym polega renowacja sztandaru?
Aby sztandar mógł należycie pełnić swoje funkcje, powinien być utrzymany w nienagannym stanie. Chcąc zapewnić mu jak najlepszą prezencję, należy o niego odpowiednio dbać. Niezwykle ważne jest więc właściwe przechowywanie sztandaru w specjalnie przeznaczonym do tego pokrowcu lub gablocie, na zacienionej ścianie tak aby nie wyblakł i nie był dotykany gołymi rękami. Jeżeli sztandar jest stary i nosi na sobie ślady użytkowania, jak bardzo często się zdarza, można oddać go do specjalizującej się w przeprowadzaniu renowacji sztandarów pracowni, takiej jak Studio Haftu Artystycznego.
Na szczęście nawet stare i zniszczone sztandary da się odnowić. Renowacja to skuteczna metoda na przywrócenie im dawnej świetności. Czasami stosuje się metodę prania lub czyszczenia umieszczonych na nich haftów, choć jest to ryzykowne; stare nici w praniu lubią pękać, a materiał, którego pochodzenia i właściwości nikt nie może być pewny, potrafi się skurczyć, zafarbować lub wręcz porwać. Dlatego też sztandary pierze się rzadko. Pewniejszą metodą jest zabezpieczenie istniejących haftów i uzupełnienie ubytków, które w nich powstały, po przeniesieniu ich na nowe płótna. Przenosząc haft na nowy płat, można dodać do niego nowe elementy albo zmienić nieaktualne już nazwy czy numery.
Zazwyczaj wymienia się również frędzle oraz inne elementy ozdobne. Stare obrazy wykonane na płatach sztandarów techniką malarstwa olejnego z biegiem lat stają się popękane i mało wyraźne, dlatego często wymienia się je na te same wzory, ale wykonane metodą haftu lub wydruku na tkaninie. Taki zabieg sprawia, że sztandar ma zapewnioną dłuższą żywotność, gdyż haft jest zdecydowanie bardziej odporny na działanie czynników zewnętrznych niż farba olejna i werniks.
Kolejną ciekawą usługą świadczoną przez profesjonalne studia haftu artystycznego jest wykonywanie replik sztandarów. Są to wierne kopie oryginałów, które precyzyjnie odzwierciedlają każdy szczegół znajdujący się na pierwowzorze. Taką pracę zawsze zalecamy w przypadku sztandarów bardzo starych, historycznych, które stanowią dobro kulturowe samo w sobie; pocięcie sztandaru który ma ponad sto lat nie wchodzi w grę, nawet w celu jego renowacji. W takich przypadkach zaleca się oddanie historycznego sztandaru do muzeum, izby pamięci lub osobnej gabloty, w której będzie stanowił istotną pamiątkę i wykonanie zupełnie nowego sztandaru na zasadzie repliki.
